Interview met Luuk Schouten
2019-03
Luuk Schouten
Sinds voorjaar 2006 is de historische moestuin van Eyckenstein in gebruik door biologische tuinder Luuk Schouten, onder de naam Tuinderij Eyckenstein. Ondertussen is hij niet meer weg te denken. De hoogste tijd voor een interview met Luuk.
Hoe het is gekomen
Van huis uit is Luuk Schouten (1966) bioloog, hij heeft in Wageningen Biologie gestudeerd, waar hij in 1991 is afgestudeerd. Voordat Luuk met Eyckenstein in aanraking kwam, had hij al vijftien jaar verschillende banen gehad op het gebied van milieu en duurzaamheid. Onder andere bij Provincie Utrecht en als laatste, voordat hij met de tuinderij begon, bij een adviesbureau NovioConsult in Nijmegen. Bij de provincie en bij NovioConsult deed hij allerlei projecten met betrekking tot duurzaamheid. Luuk: “Wat op den duur begon te kriebelen, was dat het steeds een papieren werkelijkheid was, je deed een project, maakte e
en rapport en het was klaar. En het is maar de vraag wat daar dan mee gebeurt. Dus ik kreeg echt de behoefte om veel concreter aan de slag te gaan met
Luuk was verrast door de snelle afhandeling al tijdens het eerste gesprek met Otto een Lex van Boetzelaer in maart 2006: “Ik had zelf zo het idee: dat wordt een proces van maandenlang onderhandelen. En ik weet nog dat we elkaar tijdens het gesprek de hand hebben gegeven, zo van: nou dan hebben we een deal. Dus voor mij ging het verrassend snel, maar dat is ook wat ik wilde.”duurzaamheid.” Hij had nooit gedacht dat hij nog eens tuinder wilde worden. Bij tuinderij ’n Groene Kans is Luuk in 2003 begonnen als vrijwilliger. In 2004 is hij gestart met een deeltijdopleiding tot biologische boer op de Kraaybekerhof in Driebergen. “En toen op een gegeven moment heb ik besloten: Ik wil het gewoon gaan proberen. Via ’n Groene Kans hoorde ik van Taco IJzerman (zie kader) dat er hier op Eyckenstein mogelijk een tuin vrij zou komen.”
Start in het voorjaar van 2006
In de Druivenkas plant Luuk de kropsla.
Het was beslist geen gespreid bedje waar Luuk in terechtkwam. Vooral het eerste seizoen was heel pittig, omdat er een hoop achterstallig onderhoud in de tuin te doen was. Bovendien was de zuurgraad van de bodem met een pH-waarde van 4,3 erg laag. Wat heeft Luuk daaraan gedaan? “Jaarlijks bemesten met biologische potstalmest. Compost heb ik ook nog flink opgebracht, kalken, groenbemesting in de winter, om het organische-stofgehalte wat omhoog te krijgen. Dus nu zien we dat de afgelopen tien jaar de pH omhoog is gegaan, die zit nu boven de 5. En het organische-stofgehalte is ook bijna een procentpunt omhoog gegaan, dat is flink!”
Aanvankelijk is Luuk met zo’n 4.000 m2 begonnen. Tegenwoordig is dat 7.300 m2 en de rest van de moestuin heeft Agnes Kruiden in gebruik.
Twee jaar geleden is Luuk een vennootschap (VoF) aangegaan met Jasper Rijsdijk, die de opleiding tot biologisch boer aan de Warmonderhof heeft gedaan. Jasper is indertijd als stagiair bij Luuk begonnen en daarna heeft Luuk hem enkele jaren ingehuurd.
Eind 2005 werd de familie Van Boetzelaer benaderd door Taco IJzerman van ingenieursbureau Land & Co. De tuinman van Eyckenstein, die zich tientallen jaren met hart en ziel voor het beheer van de historische moestuin en de teelt van groenten had ingezet, was met pensioen en de moestuin werd al enige tijd nauwelijks meer gebruikt. Hoe het verder met de moestuin zou gaan, was nog niet bepaald. Taco IJzerman trad op namens de Stichting Gastvrije Aarde, die zich ten doel stelde historische moestuinen nieuwe kansen te bieden die het historische verhaal eigentijds voortzetten. Voor dit doel had de stichting het project Historische moestuinen met nieuwe opdracht opgestart. Al vrij snel is Luuk Schouten uit deze contacten naar voren gekomen als nieuwe huurder van de historische moestuin.
De teelt
Hoeveel groentes worden hier geteeld? Luuk: “Heel veel (gniffel). Met aardappels hebben we zeker al acht rassen. Als we sperziebonen doen, dan hebben we verschillende soorten sperziebonen. Maar we hebben ook boterboontjes, dus de gele boontjes, we hebben spekbonen, we hebben gele spekbonen, we hebben pronkbonen, we hebben snijbonen. Dus ja, we hebben zestig / zeventig soorten zeker wel.” Een gedegen teeltplan om de wisselteelt bij te houden, is daarbij van groot belang: “Biologische landbouw begint met de zorg voor de bodem. Uiteindelijk is die bodem… daar moet je het van hebben. Daar is wisselteelt belangrijk voor. We hebben hier een wisselteelt van 1 op 8, dus we hebben het ingedeeld in acht hoofdvakken. Elk vak heeft een plantenfamilie en dat schuift dus gewoon door.”
De oude tuinmuur waar het leifruit ertegenaan groeit.
Luuk houdt ervan om wat met rassen te experimenteren. “Het voordeel is, omdat we hier zelf de verkoop doen (we staan zelf vaak ook achter de kraam, met vaak onbekende dingen), kunnen we vaak vertellen wat het is. En dan gaan mensen het wel proberen. Terwijl als het in de winkel ligt zonder verhaal erbij, dan zijn mensen veel minder geneigd om te gaan experimenteren.” Maar er verdwijnen ook weer rassen, omdat er of geen vraag naar is, of omdat de omzet echt te laag is per vierkante meter. Er worden ook bijzondere groenten geteeld, zoals verse kapucijners (blauwschokkers), diverse bijzondere rassen aardappels (Belle de Fontenay, Violetta) en kievitsbonen. Ook de oude tuinmuur wordt goed benut. Weliswaar niet voor groenten, maar voor fruit: “Er staat natuurlijk leifruit tegenaan. Oude perzikken staan er nog en een aantal peren en sinds vorig jaar ook een morel, zo’n zure kers. Dat is allemaal leifruit. Dat is natuurlijk ook de oude functie van zo’n muur, om daar leifruit tegenaan te zetten.”
In de moestuin staan ook nog de twee prachtige, historische kassen uit 1880, die in 2015 gerestaureerd zijn. Luuk heeft die volop in gebruik. Luuk: “Het is natuurlijk fantastisch dat de kassen in 2015 zijn gerestaureerd, daar ben ik echt superblij mee, waardoor toch het gebruik een stuk makkelijker is geworden, of beter.” De zogeheten Orchideeënkas beschikt alleen over kweekbakken, geen vollegrond. “Maar hij is wel echt heel geschikt in het voorjaar voor het opkweken van planten. Daar beginnen we al zo’n beetje eind januari mee en in de periode februari tot half mei staat het helemaal vol met plantgoed. Half april beginnen we met pompoen, mais, dat heeft heel veel ruimte nodig. Sla doen we deels zelf, koolrabi, snijbieten, spinazie. Echt van alles. In de Druivenkas, wel met vollegrond, zijn tomaten het hoofdgewas. Daarnaast ook onder andere komkommers, raapstelen, spinazie en klimbonen.
Vrijwilligers
In totaal zijn er twintig / vijfentwintig vrijwilligers die Luuk en Jasper bijstaan, waarvan sommige vaak komen en andere onregelmatig. Dit jaar hoopt Luuk weer nieuwe vrijwilligers te krijgen, omdat er af en toe ook afvallen. Voelt u zich aangetrokken om ook een fysieke bijdrage te leveren, dan kunt u zich bij Tuinderij Eyckenstein aanmelden.
Klantenkring
Het belangrijkste afzetkanaal van Tuinderij Eyckenstein is via de klanten die hier aan de kraam komen, dus de particulieren. Afgelopen jaar hebben Luuk en Jasper een student gehad die onderzoek heeft gedaan wie de klanten zijn en waar ze vandaan komen. Luuk: “De meeste klanten komen uit Bilthoven. De leeftijd is wel wat ouder. Er is ook gevraagd waarom ze hier komen. En dat is toch ook wel echt omdat het biologisch is. Verder verkopen we aan een aantal biologische winkels. Ekoplaza Bilthoven al heel lang en Ekoplaza Soest is daar het afgelopen jaar bij gekomen. De Korenmaat, dat is een biologische winkel in Zeist. En dan nog wat Horeca, zoals Zilt & Zoet.” Vorig jaar zijn ze gestart met een aantal zelfoogsters: in het begin van het seizoen kopen mensen dan een oogstaandeel, dat ze zelf ook komen oogsten. Deze opzet bevalt Luuk en Jasper heel goed.
Hoe kijkt Luuk terug en vooruit?
Met een lijnentrekker wordt gemarkeerd waar de planten moeten worden gepoot…
Op de vraag waar hij trots op is, antwoordt Luuk: “Uiteindelijk ben ik er trots op hoe het er hier na dertien jaar bij ligt. En dat is voor een groot deel mijn inspanning, plus natuurlijk ook van jullie [familie Van Boetzelaer], bijvoorbeeld de hele restauratie van dit alles. En niet te vergeten alle vrijwilligers en stagiaires die al die jaren hebben meegeholpen en heel erg betrokken zijn bij de tuin. Speciale vermelding hierbij voor mijn ouders die dertien jaar lang elke vrijdag op de tuin geholpen hebben, dat is echt fantastisch. Maar ik ben wel trots op wat ik hier gerealiseerd heb. Want die tuin hier, het is echt een moestuin in bedrijf. Het is ook waarom ik het wil doen, dat mensen hier op woensdag en op zaterdag naar die kraam komen en blij zijn met de groenten en dat ze aan het eind van het siezoen allemaal zeggen: Wat jammer dat je dicht gaat.”
Als wens heeft Luuk nog dat de Oranjerie naast de moestuin beter benut gaat worden. Daar zit nog best potentie in. En dan is er nog dat voormalige sparrenbosje, waar een voedselbos geplant wordt. Luuk: “Ja, dat is wel nieuw. Daar zijn we vorig jaar mee begonnen. Het is ook maar een klein stukje. Wat we hebben teruggeplant, zijn in principe wel eetbare bomen en struiken. Vorig jaar hebben we een aantal bomen aangeplant. Toen hebben we tamme kastanjes neergezet, hazelaars, walnoot, mispel, lindes), honingbessen, dus we hebben allemaal in principe eetbare gewassen neergezet.”
Heel belangrijk voor Luuk is dat bezoekers zich hier welkom en thuis voelen en dat ze vrij kunnen genieten van de mooie omgeving. “Kom vooral ook gewoon kijken. Wat ik zeg: Als de poort open staat, kom gewoon kijken. Ik vind ook, het is deels met publiek geld gerestaureerd, dan is het goed dat het (semi-)openbaar wordt. Ja, het is natuurlijk niet helemaal openbaar gebied. Het motto van de tuin is: “Lekker, Mooi en Gastvrij”. En dat ‘gastvrij’ vind ik er echt ook wel bij horen. Ik wil dat mensen die hier komen, zich welkom voelen om hier naar binnen te gaan.”
Wilt u graag als vrijwilligers in de tuin aan het werk? Of wilt u ook meedoen met het zelfoogsten? U kunt zich hiervoor bij Luuk aanmelden.
Programma Tuinderij Eyckenstein:
– Zaterdag 4 mei: Verkoop plantgoed en eerste oogst
– Zaterdag 11 mei:Open dag, start van de verkoop op de tuinderij
– Zie verder de agenda op de website.
Website van Tuinderij Eyckenstein: www.landgoedgroenten.nl.