Boommarteronderzoek op Landgoed Eyckenstein
2022-09
Even voorstellen: De tweelingzusjes Elma en Emy. Zij voeren sinds 2021 het bewind over een groot deel van Landgoed Eyckenstein. Elma beheert het gebied waarin Eyckenstein Zuid ligt en Emy het gebied met Eyckenstein Midden. Hun lievelingseten is pindakaas, dat ze ’s nachts ergens op een geheim plekje midden in het bos weten te vinden.
Elma en Emy zijn vrouwtjesboommarters (moertjes) en zijn geboren in 2019. Ze worden daarom ook wel Elma19 en Emy19 genoemd. Margriet Hartman doet al jaren onderzoek naar boommarters. Haar onderzoeksgebied ligt ten noorden van Bilthoven (inclusief Eyckenstein) tot aan Lage Vuursche en Soest en een gebied ten zuiden van Bilthoven-Noord tot aan de snelweg A28. Daarin bevinden zich zo’n twaalf territoria van boommartermoertjes, waaronder de twee van Elma en Emy.
Het leven van boommarters speelt zich deels ’s nachts af. Daarom werkt Margriet Hartman met nachtcamera’s bij voerplaatsen. Hartman: “Vanaf 2017 bestrijk ik met gemiddeld acht tot tien camera’s per jaar een gebied van zo’n 25 km2. Ik werk met tijdelijke voerplaatsen, die minimaal tien dagen staan in de periode april tot september.”
Elma met vier jongen in 2022.
Voedsel
Pindakaas is natuurlijk niet hun gewone eten. Boommarters zijn echte roofdieren en jagen in bomen op rode eekhoorns en op de grond op kleine zoogdieren. In de lente en de zomer jagen ze ook op vogels en zelfs op kikkers. Aan het einde van de zomer vormen ook honing, loop- en mestkevers, bessen en paddenstoelen een belangrijk deel van hun voedsel. (bron: Wikipedia)
Familieverbanden
De twee moertjes Elma en Emy zijn dochters van Riek, die voor 2021 in het territorium Eyckenstein-zuid zat. Eyckenstein-noord was toen nog van een verre tante Els. Er lopen ook mannetjes in de territoria rond, maar die kunnen tussendoor nog wel eens verhuizen. In 2021 ging het mannetje Munk met Elma en het mannetje Mart met Emy. Ook deze mannetjes zijn in 2019 geboren. In 2021 heeft Hartman Elma met twee jongen waargenomen en in 2022 zelfs met vier. Emy heeft in 2021 eveneens twee jongen voor de camera gebracht en in 2022 wederom twee jongen. Mart is in 2022 niet meer gezien. Munk heeft zijn gebied (van Emy) erbij genomen, naast nog een aansluitend derde territorium. De worpgrootte zou best meer dan de waargenomen aantallen geweest kunnen zijn. In 2021 liepen er veel jonge vossen rond, die er mogelijk wat opgepeuzeld hebben voordat de jonge boommarters voor de camera verschenen.
Herkenning
Boommarters zijn van elkaar te onderscheiden aan de hand van de bef (de witte tekening op hun borst), die bij elk verschillend is. Om de bef goed in beeld te krijgen, hangt Hartman bij de voerplaatsen op 60 cm hoogte een horizontaal balkje op en de camera op dezelfde hoogte. Op dat balkje smeert ze om de paar dagen een paar lepels pindakaas. De boommarters gaan dan rechtop staan, met de bef richting camera, om van de pindakaas te eten.
Drie moertjes in 2021 met duidelijk verschillende bef. Vlnr: Riek (met aangezogen tepels), Pavia en Wies.
Doelen van het onderzoek
Eén van de doelen van het onderzoek is antwoord te krijgen op wijzigingen in de territoria. Hartman: “De grenzen van de territoria van Elma en Emy zijn niet veranderd ten opzichte van vorig jaar. Maar daarvoor liepen de moertjes Els en Riek in hetzelfde gebied en die hadden het gebied meer verdeeld in oost en west. Dus: nieuwe moertjes geven mogelijke verschuivingen. Maar het verbaast me dat in de loop van mijn onderzoek sinds 2017 veel grenzen toch gehandhaafd bleven, ondanks wisseling van moertjes.” Hartman heeft wel het vermoeden dat een wijziging in voedselaanbod eventueel kan leiden tot een wijziging in de territoria. Hoe de territoriumgrenzen bepaald worden, is Hartman onduidelijk: “De vrouwen komen niet op elkaars voerplaatsen. En ik heb ook geen mannen en vrouwen samen in beeld. Het is voor mij een mysterie, hoe ze hun territoriumgrenzen bepalen.”
Het gaat goed met de boommarters in het onderzoeksgebied en ook op Eyckenstein, zoals onderstaande grafiek laat zien.
Aantallen waargenomen boommarters in het hele onderzoeksgebied van Margriet Hartman.
In de toekomst hopen we u weer van de laatste ontwikkelingen bij de boommarters op de hoogte te kunnen brengen.
De informatie en de foto’s in dit artikel zijn grotendeels afkomstig uit het rapport “Boommarters in en om De Bilt in 2021; Een voortgangsrapportage van een populatieonderzoek” van Margriet Hartman en aanvullende informatie van haar.