Studenten onderzoeken waterkwaliteit op Eyckenstein
2023-04
We genieten allemaal van het water in onze leefomgeving. Wat is de kwaliteit van al dat water? Van vijvers, sloten en grachten? Hoe helder is het water? Leven er eigenlijk wel genoeg planten en dieren in? Wij onderzoeken dit graag met jou.
Zo begint de pagina over het project ‘Meet de waterkwaliteit in je buurt’ van het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR). Het HDSR is één van de 21 waterschappen in Nederland (bron: Wikipedia) en beslaat het zuidwestelijke deel van provincie Utrecht vanaf het midden van de Utrechtse Heuvelrug. Het bestuur wil met burgers, boeren en andere belanghebbende goed contact hebben en samen bepaalde doelen kunnen nastreven, oftewel burgerparticipatie. Vanuit het Nationaal Park de Utrechtse Heuvelrug, Universiteit Utrecht en HDST is er een werkgroep gestart en samen hebben ze dit project vormgegeven. Deelnemers kunnen aan de hand van een vragenlijst informatie verzamelen in hun eigen woonomgeving. Zo wordt er gekeken naar de doorzichtigheid van het water, de helling van de bodem en de oever, de aanwezigheid van schaduw en de aanwezigheid van waterleven en van oever- en waterplanten.
Via de Stichting NPUH is met allerlei landeigenaren afgestemd waar de waterkwaliteit gemeten kan/moet worden. Dit wordt gedaan op 16 verschillende locaties op en rondom de Utrechtse Heuvelrug. Per locatie zijn er meerdere waterpunten die gemeten worden.
Studenten op Eyckenstein
Studenten van de studie Global Sustainability Science (Universiteit Utrecht) deden in maart onder begeleiding van Jannet Kamminga van het HDSR onderzoek naar de waterkwaliteit op Landgoed Eyckenstein. Kamminga (projectleider / kwartiermaker Citizen Science bij het HDSR): “We meten de waterkwaliteit op heel veel plekken in Nederland, maar op de Utrechtse Heuvelrug zelf vrijwel nog niet. Het is goed om dat in beeld te krijgen, want wanneer je weet wat de waterkwaliteit is, kun je ook kijken naar concrete oplossingen om die te verbeteren.” Het mes snijdt aan twee kanten: “Ook geldt dat studenten van de studie Global Sustainability Science (Universiteit Utrecht) elk jaar veldwerk doen voor hun opleiding. Dat veldwerk wordt nu dus afgestemd op een kennisleemte. Studenten leren dus hoe het veldwerk gaat én stakeholders in het gebied krijgen inzicht in de waterkwaliteit op de Utrechtse Heuvelrug.”
Droge bossloten bieden weinig kans aan ecologische ontwikkeling. Zij krijgen dan ook een ecologische score ‘Laag’.
Resultaten ecologische score
Op Eyckenstein werd het ecologische aspect beoordeeld. Dit aspect kent vijf scores, oplopend: 1 Laag, 2 Zichtbaar, 3 Zichtbaar plus, 4 Levendig en 5 Natuurlijk. De studenten deden op verschillende plekken waarnemingen in de sloten in het bos en in de vijver achter het landhuis. Wat eigenlijk al te verwachten viel, is dat de sloten in het bos laag scoren. Die hebben steile oevers en worden sterk overschaduwd door grote oude bomen. Bovendien staan veel sloten vrijwel of geheel droog als gevolg van een groot watertekort. Door gebrek aan stromend water blijft er een dik pak bladeren in de sloten liggen, waardoor de plantengroei zeer belemmerd wordt. In het bossloten kwam de waterkwaliteit daardoor uit op laagste ecologische score ‘Laag’. In zuidelijke richting is de waterstand op het landgoed geleidelijk iets hoger. De Achtervijver (in het bos tegenover Boerderij Eyckenstein) met meer water en meer open oevers scoorde met de tweede score ‘Zichtbaar’ iets hoger. Alleen drie metingen bij de vijver achter het landhuis en langs de Eikensteeg kregen van de studenten de op één na hoogste ecologische score ‘Levendig’.
De ecologische score van vijftien meetpunten op het landgoed, genomen op 21 en 22 maart dit jaar. Naar het zuiden toe neemt de ecologische waarde van het oppervlaktewater toe.
Vervolg
Wat gebeurt er verder met de meetresultaten? Kamminga: “De resultaten worden via de website van HDSR gedeeld. Het doel is om ze ook in de Heuvelrugmonitor te verwerken en uiteindelijk om ook hier trends in te kunnen laten zien. Bij dialogen over waterkwaliteit en maatregelen kunnen de resultaten gebruikt worden om aan te sturen op passende maatregelen om de waterkwaliteit te verbeteren.”
Het is wel een momentopname, in de tijd dat de natuur nog maar net uit de winterrust begint te ontwaken. Het HDSR gaat zelf in de zomer nog een vervolgonderzoek doen. Kamminga: “Het doel is om het onderzoek jaarlijks met dit vak te doen, waardoor we op den duur ook trends kunnen gaan herkennen.”
Naomi Ruijtenberg (adviseur biodiversiteit bij BAM): “We hebben eigenlijk alleen maar positieve reacties uit het gebied gehoord op dit project. Dus het is zeker interessant om te kijken of we vergelijkbare onderzoeken kunnen opzetten, zoals bodemkwaliteit misschien. Mogelijk zijn er nog wel meer landeigenaren benieuwd naar de kwaliteit op hun landgoed.”
Wilt u ook meedoen met het project van de HDSR? Ga dan naar: ‘Meet de waterkwaliteit in je buurt’.