Gevolgen van de langdurige droogte

2018-09

Hevige sneeuwval in december, twee stormen in januari en afgelopen zomer een langdurige droogte… Ons land heeft een periode van extreme weersomstandigheden achter de rug. Over de sneeuw en de stormen schreven we in maart al. Wat zijn de gevolgen van de extreem lange droogte voor het landgoed?

Iedereen in Nederland heeft het meegemaakt: een groot deel van de natuur stond, als gevolg van watergebrek, bruin te zijn. Het leek op veel plaatsen wel herfst met afvallende boombladeren. Op Eyckenstein was het niet anders. De eerste gevolgen waren te zien in de kruidenlaag in de bermen, die verdorden en op den duur zelfs helemaal verdwenen. Vervolgens waren de struiken en lagere boomsoorten aan de beurt, met name rododendrons, lijsterbessen, vlieren en berken. Tegen het einde van de droogteperiode waren er ook al veel oude beuken die vol in het bruine blad zaten, vooral op open plekken tussen de weilanden, waar de bomen volop in de zon staan.

Hoe erg moeten we dit vinden? Er waren grote verschillen in de gevolgen te zien per plantensoort, maar ook binnen een soort per individu. Van twee naast elkaar staande lijsterbessen was er één verdord en de andere nog geheel groen. Ook tussen locaties waren er verschillen. Het verdorren van blad  kan het ook een vorm van zelfbescherming zijn. Het afstoten van bladeren betekent namelijk dat er minder water verdampt wordt en dat kan de redding van de plant betekenen (als de droogte tenminste niet te lang duurt). Een boom met verdord blad hoeft dus nog niet dood te zijn en verdorde kruiden kunnen ondergronds nog leven. Pas volgend jaar zal blijken of het bos echt schade door de droogte opgelopen heeft. Als er al bomen sterven, dan zal dat slechts een te verwaarlozen deel zijn. Bij de kruiden kan de droogte eventueel ernstigere gevolgen hebben, doordat ze niet zoals bomen een groot wortelstelsel en een inwendige vochtvoorraad hebben. Volgend jaar zullen we zien wat er bijvoorbeeld nog van de brede orchis is overgebleven. Bovengronds waren de slechts twintig tot dertig exemplaren op het landgoed verdord. Maar doordat orchideeën overblijvende planten zijn, kan het ook hier (hopelijk) meevallen.

 

Springerpark

Waar het wel heel jammer wordt als er bomen en struiken sterven, is waar ze een sterke visuele functie hebben, zoals langs lanen en in het Springerpark. Mochten er van de laanbomen langs de Eikensteeg beuken sterven, dan is dat natuurlijk wel heel vervelend, omdat er dan grotere open plekken in de rijen ontstaan. In het Springerpark meteen achter Eyckenstein is de laatste jaren veel aandacht aan verjonging van de aanplant besteed, omdat een groot deel van de oorspronkelijke aanplant langzamerhand een respectabele leeftijd heeft bereikt of zelfs al verdwenen is. Het lijkt erop dat van deze jonge aanplant een deel de droogte niet overleefd heeft.

Toen de regenperiode alweer aangebroken was, liepen we met Matthias van Boetzelaer door het Springerpark om de schade te bekijken. Ook hier zijn beuken te zien die duidelijk te lijden hebben gehad. Matthias: “Eiken kunnen er beter tegen dan beuken. Je ziet wel dat sommige beuken het heel lastig hebben gehad.” Hij toon veel rododendrons die helemaal verdord zijn, maar ook hier grote verschillen tussen de ene en de andere struik. Matthias verwacht dat sommige daarvan niet meer gaan uitlopen. Toch gaat hij ze wel afzagen, in de hoop dat er nog leven in zit. Vanwege Open Monumentendag kon dat niet eerder. Bij een andere verdorde struik zien we wel jonge scheutjes zitten.

Pomp

In de vijver achter het huis ligt een pomp van waaruit er honderden meters brandslangen door het park lopen. Matthias: “Ik ben echt vaak bezig geweest met water geven. Twee of drie dagen per week was ik daar wel mee bezig. Dan is het toch jammer dat er nog steeds rododendrons dood gegaan zijn.” Even later: “Het is wel een grote klap. In de winter hebben we die storm gehad. En dan nu die droogte. Door deze droogte kan een beuk ook een paar jaar later nog dood gaan, als hij de klap niet te boven komt.”

Uiteindelijk vindt Matthias de gevolgen nog meevallen: “Ik zie best nog veel eikels. Ik had verwacht dat er dit jaar heel weinig eikels zouden zijn, wat dan weer moeilijk voor de dieren is in de winter. Maar volgend jaar moet het niet nog een keer zo zijn. En het is nog afwachten hoe al die beuken het doen. Je ziet dat ze heel weinig blad hebben.”

Waterspanning

Een ander gevolg van de droogte is dat er zo hier en daar een grote tak van een boom afbrak. Dit is het gevolg van een verlaagde waterspanning in de tak. Dat wil zeggen dat de cellen van de boom door watergebrek minder strak gespannen stonden, waardoor het hout enigszins verslapt was.