Japanse duizendknoop bijna uitgeroeid

2018-09

In vele delen van de wereld is de strijd aangebonden met de sterk woekerende exoot Japanse duizendknoop. Terwijl de moed velen hierbij in de schoenen zinkt, is het de beheerploeg op Landgoed Eyckenstein in drie jaar tijd gelukt om deze ongewenste plant grotendeels uit te roeien. Petje af!

We vroegen René Langedijk, leider van de ploeg van Stichting Landschapsbeheerploegen, en zijn vrijwilligers naar hun geheim. Een vrijwilliger: “Volharding, eindeloze volharding. Op dezelfde plek wéér terugkomen, een paar keer per jaar. En dan met de spa of de riek graven, met je blote vingers die wortel volgen – waar gaat die heen – en dan daar nog opnieuw gaan graven en dan probeer je om zo diep mogelijk dat weg te krijgen. Dus dan ben je per plantje soms enige minuten bezig. Het is uitputten.” René vult aan: “Je werkt van grof naar fijn. Die planten staan er al tien, vijftien jaar onaangeroerd. Die hebben hele dikke wortelstokken en dan is het heel makkelijk oogsten. Op een gegeven moment worden die verfijnde wortelstokken die je achterlaat, steeds kleiner, dus het wordt steeds meer een soort chirurgische opgave om de grond behoedzaam los te maken en toch die laatste stukjes nog te vinden en eruit te vissen.” Als verwijderaar heb je volgens René een goed ontwikkeld onderscheidend vermogen nodig om de soms jonge, kleine scheuten te herkennen en vervolgens uit te graven. Elk stukje plant dat achterblijft waar een knoop op zit, kan weer uitgroeien tot een nieuwe plant. Niet alleen de bovengrondse delen van de plant hebben zogenaamde knopen en leden, ook op de ondergrondse wortelstokken zijn die aanwezig.

René (links) met de vrijwilligers tijdens de pauze bij Boerderij Eyckenstein

René merkt duidelijk dat het elk jaar minder werk wordt. In 2016 (het eerste jaar) kwamen ze per groeiplek elke maand langs, dus zeven keer dat jaar. Het jaar daarop elke twee maanden, dus vier keer. En nu (in september) zijn ze pas voor de tweede keer dit jaar. “Je ziet dat je de locatie sneller kan afwerken.” Enkele plekken zijn moeilijker te bestrijden, zoals tussen de bomen tegenover de recreatieterreinen bij Lage Vuursche. René: “Dat is het lastigste onderdeel van duizendknoop, als ze in wortelzones van bomen zitten, dan zitten ze ook onder die ankerwortels. En dan wordt het lastig graven, want je kan er soms niet onder komen. Zo’n stukje waar je niet bij kan, zul je dan echt moeten uitputten.” Waarschijnlijk is de ploeg daar nog wel een jaar bezig. Over een jaar of twee denkt René op Eyckenstein echt helemaal klaar te zijn met de Japanse duizendknoop.

Bij Eikensteeg nummer 1, in de berm tegenover de boerderij, ligt de groeiplek van de Japanse duizendknoop sinds vorig jaar helemaal met EPDM-folie afgedekt (zie het artikel Landelijke Week van de Invasieve Exoten, juni 2017). Hoe staat het daarmee? René: “Ik heb het nog niet opengetrokken. Dat wil ik volgend voorjaar gaan doen. Mijn voorstel is om het zeil in het voorjaar open te klappen en te kijken ‘gebeurt hier nog wat?’ En als er nog wat gebeurt, dan het zeil meteen weer neerklappen. Dat zeil kan vijftien jaar mee.” Wat René niet had beseft maar wat een mooie bijkomstigheid is, is dat het op een zonnige dag kokend heet wordt onder dat zwarte zeil. Daar zullen eventueel nieuwe scheuten niet tegen kunnen.

Japanse duizendknoop wordt volgens René voornamelijk verspreid door verplaatsing van grond tijdens weg- en waterwerken. Maar ook vanuit tuinen, als mensen kluiten of maaisel van de plant in het bos dumpen.

Waar René zijn bedenkingen over heeft, is het afvoerbeleid in Nederland. Verwijderde Japanse duizendknoop belandt hier gewoon op de composthoop. Eigenlijk zou die bij het chemisch afval of het restafval moeten. René: “Je moet heel goed kunnen composteren, zodat die hopen van binnen 60, 70, 80 graden worden en dat de wortels echt kapot gaan. Maar dat gebeurt hier vaak niet.” Eén van de vrijwilligers merkt op dat je bij sommige gemeenten zelfs moet betalen voor het afleveren van restafval, terwijl het afleveren voor de composthoop gratis is. Hier valt door de overheid dus nog een belangrijke stap te nemen in de strijd tegen de Japanse duizendknoop.

De knopen op de wortelstok van de Japanse duizendknoop