Voorbereiding grote houtdunning
2017-07
Als u afgelopen tijd nog op Eyckenstein heeft gewandeld, kan het u niet ontgaan zijn: honderden bomen door het hele bos zijn met allerlei verschillende tekens in verschillende kleuren gemarkeerd. Mogelijk heeft u al het vermoeden dat dit iets met het rooien van bomen te maken heeft, maar wat betekenen al die tekens en kleuren?
Inderdaad zijn dit de voorbereidingen voor een uitgebreide houtdunning op Landgoed Eyckenstein. Die is nodig om de kwaliteit van het bos hoog te houden, waarbij er geselecteerd wordt op goede bomen, die blijven staan en meer ruimte krijgen om door te groeien, en minder goede bomen, die bij de dunning gerooid worden. Het gaat voornamelijk om naaldhout.
Zones
Op Landgoed Eyckenstein zijn wat beheer betreft globaal drie zones te onderscheiden:
- Het parkgedeelte inclusief landhuis (zuid): hier staat de cultuurhistorie op de eerste plaats.
- Het middengedeelte: hier staat houtproductie op de eerste plaats.
- Het noordelijkste gedeelte: hier staat de natuurwaarde op de eerste plaats.
Maar in elke zone komen alle aspecten in meerdere of mindere mate voor.
In dat middengedeelte vindt dus vooral houtproductie plaats en daar zijn nu al die markeringen ofwel blestekens aangebracht. Vroeger werden bomen met een blesmes of bijl geblest, om aan te geven dat ze gerooid moesten worden. Tegenwoordig gebeurt dat met blestekens die erop gespoten worden. Afgelopen periode zijn er mensen van de Bosgroep Midden Nederland in de bosvakken aan het werk geweest, die naar de belangrijkste toekomstbomen hebben gekeken. In de laag eronder wordt ook ruimte voor volgende generatie bomen gemaakt, de zaailingen van de volwassen bomen. Langs de paden wordt het laanbeeld in de gaten gehouden, om het mooie karakter van de bossen te behouden.
Houtproductie is noodzakelijk omdat houtopbrengst één van de pijlers is die het landgoed in stand moeten houden. De opbrengsten zijn nodig om nieuwe investeringen en onderhoud in het natuurgebied uit te voeren. Natuurlijk houden we ons daarbij aan de regels. In het broedseizoen, van 15 maart tot 15 juli, mogen er geen werkzaamheden plaatsvinden die broedende vogels zodanig verstoren dat ze hun nesten verlaten. Ook met andere natuur wordt er rekening gehouden, bijvoorbeeld bomen waar vleermuizen in zitten en dassenburchten.
Velmachine of harvester (bron: Wikipedia)
De dunning
Binnenkort nodigt het landgoed een paar houtafnemers uit waarvan we weten dat ze goed en net werk leveren. Het vellen van de bomen wordt uitgevoerd met een zogeheten harvester of velmachine, dat is een grote machine met een lange arm waaraan een grijp- en zaagsysteem zit. Met deze machine is het mogelijk om iedere minuut een boom te vellen en te verwerken. Gevelde boomstammen zullen langs de grote paden worden opgestapeld, om daar op vrachtwagens te worden geladen en weggevoerd. Het is belangrijk dat het dunnen volgens een bepaalde methode wordt uitgevoerd, zoals bijvoorbeeld het volgen van vaste rijpaden in een bosvak. Onderzoek heeft namelijk aangetoond dat het aanhouden van een beperkt aantal vaste rijpaden beter is voor de bodemstructuur en leven, omdat de bodem dan niet in het hele bosvak vastgereden wordt. En een gezond bodemleven is ook weer belangrijk voor een gezond bos. Overigens zal er waarschijnlijk wel de nodige rijschade aan de paden ontstaan, die na de dunning hersteld moet worden. Bij nat weer wordt het werk stil gelegd om een al te grote rijschade te voorkomen.
Het is nog niet bekend waar het hout naartoe zal gaan en waarvoor het gebruikt gaat worden. Dat bepaalt de afnemer die de klus na de aanbesteding gegund krijgt en zal ook afhangen van de houtsoort. Het streven is om zo’n uitgebreide dunning ongeveer eens in de vijf jaar te houden.
Blestekens
Maar nu terug naar de betekenis van die blestekens, die worden hieronder toegelicht:
- Oranje stip: Deze boom vellen.
- Blauwe stip: Toekomstboom. (deze boom dient gespaard te worden om door te groeien).
- 2 horizontale oranje cirkels: Begrenzing van een kapvlakte. De bomen met en binnen de cirkels worden allemaal geveld, met uizondering van de bomen met een blauwe stip.
- 2 horizontale blauwe strepen: Extra aanwijzingen voor de harvester m.b.t. de rijroute. (deze strepen zeggen niets over het vellen dan wel sparen van de boom zelf).
- Verticale oranje streep / hoofdletter i: Rijroute voor harvester (de boom met deze markering wordt zelf geveld).
Boom vellen
Toekomstboom
Begrenzing kapvlakte
Route harvester
Vellen + Route harvester
De oorsprong van deze blestekens is de eerste Nationale Strependag (in 2012) op Landgoed Den Treek-Henschoten in Leusden, een initiatief van de Nederlandse blessers. Hoewel het woord ‘blessen’ oorspronkelijk betrekking heeft op het afschampen van een stuk bast van een boom, waardoor er een stukje blank hout zichtbaar wordt, wordt dit woord in de nieuwe methode nog steeds gebruikt. De spuitverf wordt ‘blesverf’ genoemd en de bediener daarvan is een ‘blesser’.
Bij het vellen van bomen wordt er natuurlijk rekening met de natuur gehouden. De holbewoner onder deze boom kan met een gerust hart gaan slapen.