Beginblad
Moestuin
Tegenover  Eyckenstein,  aan  de  zuidzijde  van  de  weg,  ligt  een  oude  moestuin  van  ongeveer  1  hectare  groot.  Oorspronkelijk  behoorde  hij  bij  het  huis  Berkenstein,  dat  nu  echter  niet  meer  bestaat.   Op  de  kaart  van  het  landgoed  is  de  ligging  van  de  moestuin  te  zien.

Onderwerpen  die  hieronder  behandeld  worden:
- Indeling  moestuin
- De  laatste  tuinman,  Jan  C.  Loos
- Biologische  Tuinder
- Tuinmuur
- Tuinmuur  voor  de  restauratie
- Kassen
- Varens  op  de  muren

 

Indeling
De  moestuin  is  rechthoekig  van  vorm  en  wordt  in  de  lengte  verdeeld  door  het  tuinpad  dat  van  noord  naar  zuid  loopt.  Oorspronkelijk  is  de  moestuin  geheel,  of  tenminste  grotendeels  ommuurd  geweest.  Nu  staat  er  alleen  nog  aan  de  westelijke  helft  van  de  noordzijde  een  tuinmuur.  De  oostelijike  helft  van  deze  zijde  wordt  van  de  buitenwereld  afgeschermd  door  de  Oranjerie  en  de  grote  monumentale  kas.  Vlak  bij  de  toegangspoot  staat  langs  het  ook  de  kleine  monumentale  kas  en  daarnaast  nog  enkele  oude  kweekbakken.  Het  overgrote  deel  van  de  moestuin  is  echter  vollegrondsteelt.

 
De  laatste  tuinman,  Jan  C.  Loos
De  moestuin  van  Eyckenstein  was  een  belangrijk  onderdeel  van  het  landgoed.  Voor  de  laatste  tuinman,  Jan  C.  Loos,  die  maar  liefst  40  jaar  in  dienst  van  Rutger  Wessel  baron  van  Boetzelaer  op  Eyckenstein  heeft  gewerkt,  kwam  zijn  kennis  van  het  kweken  van  groenten  en  glasteelt  goed  van  pas.  In  de  grote  druivenkas,  die  tegen  de  zuidmuur  van  de  oranjerie  is  gebouwd,  staan  nog  steeds  enkele  stammen   Frankenthalers,  een  blauw  druivenras  dat  bekend  staat  om  zijn  vroege  rijping,  goede  smaak  en  dunne  schil.  In  de  kas  werden  komkommers,  tomaten,  paprika's,  meloenen,  sperziebonen,  vroege  sla  en  zelfs  enkele  vroege  aardappels  gekweekt.  Op  de  tabletten  werden  eenjarige  tuinplanten  gezaaid,  die  later  in  de  borders  bij  het  huis  werden  uitgezet.

De  orchideeënkas  (de  kleikne  kas)  is  door  Jan  in  ere  hersteld.  Met  zijn  orchideeënvriend  werd  de  kas,  met  de  unieke  gebogen  ruiten,  schoongemaakt,  kapotte  ruiten  vervangen,  tabletten  gerestaureerd,  de  ijzeren  spanten  ontroest  en  opnieuw  geschilderd.  Er  werd  een  verwarming  geinstalleerd  zodat  de  verzamelde  orchideeen  in  de  winter  niet  zouden  bevriezen.   Zo  kreeg  deze  unieke  kas,  die  rond  1880  is  gebouwd,  weer  zijn  originele  functie  terug.   De  tuinbaas  in  die  jaren  was  een  kenner,  die  zelfs  tentoonstellingen  in  Parijs  bezocht.

Orchideeën  waren  de  grote  passie  van  Jan.   Hij  heeft  drie  reizen  naar  Venezuela  gemaakt  om  te  zien  waar  en  hoe  de  orchideeen  groeien.  De  orchideeënkas  was  Jan  zijn  domein,  waar  hij  van  'zijn  baas',  Rutger  Wessel  van  Boetzelaer  alle  ruimte  kreeg  om  zijn  planten  te  verzorgen.  Omdat  de  oranjerie  niet  meer  gebruikt  kon  worden  werden  de  kuipplanten  in  de  winter  in  het  voorste  deel  van  de  kas  geplaatst.

De  groentetuin  werd  intensief  benut,  naar  de  wensen  van  de  familie  van  Boetzelaer  en  de  tuinman.  Groenten,  aardappels,  aardbeien,  frambozen,  bessen,  kruisbessen.   In  de  koude  bakken,  waar  mogelijk  weer  in  orde  gemaakt  door  Jan,  werden  aardbeien,  sperziebonen,   sla  en  speciaal  voor  Rutger  Wessel  van  Boetzelaer  radijsjes  gekweekt.  Nooit  hebben  speciebonen,  doperwtjes,  andijvie,  rode  kool  of  bietjes  lekkerder  gesmaakt  dan  van  de  moestuin  van  Eyckenstein.  In  de  zomer  werd  er  geweckt  voor  de  winter.   De  wintergroenten  werden  vers  van  het  land  gehaald.

Naast  het  werken  in  de  groentetuin  was  Jan  ook  zeer  regelmatig  met  Rutger  Wessel  van  Boetzelaer  in  de  bossen  aan  het  werk.  In  de  moestuin  werden  ook  bomen,  hulst  en  kerstbomen  gekweekt. 

In  2009  is  Jan  Loos  overleden.  Met  hem  is  de  laatste  tuinman  en  tevens  het  laatste  personeelslid  van  Eyckenstein  van  ons  heengegaan.

 

Jan  Loos  in  de  Willy's  vredes-Jeep,  met  eigenaar  Rutger  Wessel  van  Boetzelaer  aan  het  stuur  (mei  2002).
Zo  waren  ze  zeer  vaak  samen  aan  het  werk.
Met  al  die  jaren  van  samenwerking  heeft  zich  een  hechte  vriendschap  ontwikkeld.

 
Verhuur  vanaf  2006

In  2005  en  2006  is  de  moestuin  van  Eyckenstein  betrokken  geweest  bij  het  project  "Historische  moestuinen  met  nieuwe  opdracht"  in  opdracht  van  Stichting  Gastvrije  Aarde  met  financiering  van  onder  andere  Belvedere,  dat  wordt  uitgevoerd  door  Land & Co.  Bedoeling  van  dit  project  is  "Verkenning  van  bestaande  tuinen  en  ontwikkelen  van  nieuwe  ruimtelijke  en  economische  concepten  voor  historische  moestuinen".  Dit  heeft  er  uiteindelijk  toe  geleid  dat  de  moestuin  sinds  april  2006  wordt  verhuurd  aan  een  biologische  tuinbouwer,  met  de  naam  Landgoed  Groenten.

Sinds  augustus  2009  wordt  er  daarnaast  ook  nog  een  kruidentuin  gehouden,  waar  geneeskrachtige  kruiden  worden  geteeld.  U  vindt  daar  meer  over  op  Agneskruiden.nl.

 

Biologische  tuinbouw  sinds  voorjaar  2006

 
Tuinmuur
Langs  de  noordzijde  van  de  moestuin  staan  de  resten  van  een  hele  oude,  beschermde  tuinmuur.  Van  de  oorspronkelijke  muur  zijn  nu  nog  slechts  één  zijde  en  twee  zuilen  van  de  poort  over,  die  tot  2006  in  slechte  staat  verkeerden. In  2006  is  het  hele  overgebleven  gedeelte  gerestaureerd  en  tevens  is  er  een  gedeelte  van  de  verdwenen  westzijde  weer  opgebouwd.  Hiervoor  is  de  muur  eerst  helemaal  afgebroken.  Omdat  de  muur  met  een  klassieke  steensoort  is  opgebouwd,  zijn  alle  stenen  van  het  cement  ontdaan  om  te  kunnen  worden  hergebruikt.  De  westzijde  is  niet  in  z'n  geheel  weer  in  ere  hersteld  omdat  dat  te  hoge  kosten  met  zich  mee  zou  brengen.

 

Voor  de  restauratie  is  de  tuinmuur  eerst  helemaal  omver  gehaald.
Hier  worden  alle  stenen  handmatig  van  cement  ontdaan,  om  later  te  kunnen  worden  hergebruikt.
Op  de  achtergrond  een  historische  kas.

 

Tuinmuur  tijdens  de restauratie  in  2006

 

Tuinmuur  na  de  restauratie. Om  in  beeld  te  brengen  dat  de  muur  vroeger  doorgelopen  heeft,  is  dit  deel  als  een  soort  ruïne  hersteld.

 

Binnenzijde  van  de  tuinpoort

 
Tuinmuur  vóór  de  restauratie
Enkele  afbeeldingen  geven  hieronder  weer  hoe  de  tuinmuur  er  voor  de  restauratie  uit  zag.

 

Oude  tuinmuur  aan  de  noordzijde  van  de  moestuin  vóór  de  restauratie

 

Links  het  vrijwel  verdwenen  westelijke  deel  van  de  oude  tuinmuur  vóór  de  restauratie.
Door  vroegere  herstelwerkzaamheden  met  een  modernere  (hardere)  cementsoort  was  het  bovenste  deel  van  de  muur  blijven  hangen,  terwijl  het  onderste  deel  afgebrokkeld  was.

 

Eén  van  de  twee  oude  zuilen  van  de  poort  naar  de  moestuin  vóór  de  restauratie
Evenals  de  muur  waren  deze  in  slechte  staat

 

Muuranker  in  de  tuinmuur  (met  rechts  boven  een  zonnende  atalanta)
vóór  de  restauratie

 
Kassen
In  de  moestuin  bevinden  zich  twee  bijzondere  kassen,  die  alebei  op  de  Lijst  van  Rijksmonumenten  opgenomen  zijn.  Het  zijn  de  19e  eeuwse  Grote  Kas  (de  druivenkas,  waar  overigens  ook  andere  planten  geteeld  worden)  en  de  eveneens  19e  eeuwse  Kleine  Kas  (de  orchideeënkas).  De  eerste  is  in  het  zogenaamde  "Moestuinensemble"  opgenomen,  de  laatste  heeft  zelfs  een  eigen  monumentennummer.  Een  van  de  bijzonderheden  van  de  Kleine  Kas  is  dat  hij  gebogen  ramen  heeft.  Werd  de  kas  oorspronkelijk  gebruikt  om  ochideeën  te  kweken,  tegenwoordig  hebben  zich  allerlei  bijzondere  varensoorten  in  de  binnen-  en  buitenmuren  gevestigd.

Beide  kassen  zijn  helaas  in  slechte  staat  en  zijn  nodig  aan  restauratie  toe.  Dit  is  echter  een  uiterst  kostbare  zaak.  Met  de  giften  die  de  Stichting  Vrienden  van  Eyckenstein  binnengekregen  heeft,  is  het  in  2013  mogelijk  geweest  om  de  deuren  van  de  Grote  Kas  te  restaureren  en  de   binnenmuur  opnieuw  te  stucen.

 

Kleine  Kas  (Orchideeënkas)  met  gebogen  ruiten.

 

Grote  Kas  (Druivenkas)  met  links  de  tuinmuur  en  daarachter  de  Oranjerie.

 
Varens  op  de  muren
Tegen  verschillende  muren  in  de  moestuin  groeien  allerlei  soorten  varens.
Klik  voor  een  vergroting  op  onderstaande  afbeeldingen  van  deze  soorten.