Losmaken van de klokkenstoel, derde fase
In 1969 is Eyckenstein door de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten, RACM (de voormalige Rijksdienst voor Monumentenzorg) op de Rijksmonumentenlijst geplaatst. Zie ook Monument. Het landhuis was toen al hard aan restauratie toe.
Bij restauraties moet de eigenaar van een monument zich aan de voorschriften van de RACM houden. Het monument moet bijvoorbeeld zo veel mogelijk in de oorspronkelijke toestand gelaten worden. Voor Eyckenstein betekent dat dat de verschillende bouwstijlen die in het verleden door elkaar heen ontstaan zijn (zie Geschiedenis), bewaard moeten blijven. De sèrre bijvoorbeeld moest (in de tweede fase) vanwege de slechte staat helemaal gesloopt worden, maar moest op precies dezelfde wijze weer worden opgebouwd. Tegenover de verplichtingen bij restauraties staat dat de Rijksdienst een bepaald percentage subsidie ten behoeve van restauraties toekent.
De restauraties van het landhuis van Eyckenstein zijn in vier fases uitgevoerd, die hieronder worden beschreven.
De aanvang van de restauraties is niet zonder slag of stoot verlopen. Omdat de eigenaar Rutger Wessel van Boetzelaer er aanvankelijk van uitging dat het landhuis spoedig gerestaureerd zou gaan worden, is er in het begin weinig aan onderhoud gedaan. Alles zou dan in één keer gedaan kunnen worden. Maar het duurde allemaal langer dan verwacht. Door verschillende oorzaken, zoals afgekeurde restauratieplannen, een subsidiestop en dergelijke moesten de restauraties steeds vooruit geschoven worden. Langer dan wenselijk heeft het huis door dit wachten in de steigers gestaan, zoals op de foto's te zien is. Toen het vanwege lekkages niet langer verantwoord was om nog langer te wachten, heeft Van Boetzelaer besloten dat er nieuwe dakbedekking op het huis komen en dat is toen ook gebeurd.
Gaandeweg is er voor gekozen om de restauratiewerkzaamheden in verschillende fases in te delen, waarbij de grootste knelpunten als eerste onderhanden genomen zouden worden.
Eyckenstein in de steigers (197x)
foto boven: Peter Ball
foto onder: Bert Bolle
In 1992 is de eerste fase van de restauratie uitgevoerd worden, aan de achterzijde van het landhuis. Bij het bouwen van het grotere achterhuis door Mr. Maurits Jacob Eyck is er een zogenaamde zakgoot (een goot tussen twee schuine daken) aangelegd. Deze zakgoot heeft altijd veel problemen met regenwater gegeven, waardoor er steeds weer lekkages ontstonden. Als oplossing is in deze eerste fase de zakgoot verwijderd en is er een platdak tussen de twee oorspronkelijk schuine daken aangelegd.
In deze fase zijn ook de lekkages in de westvleugel aangepakt. Dit gedeelte is toen meteen beter bewoonbaar gemaakt. Daarnaast hebben er in 1993 ook binnen in het achterhuis verbouwingen plaatsgevonden, waar de oudste zoon van Rutger Wessel van Boetzelaer met zijn gezin ging wonen.
Los van deze fase, maar wel gelijktijdig, is de salon (de kamer achter de zuilen) gerestaureerd. Doordat steunen die blijkbaar onder de vloer van de salon stonden, omgevallen waren, zakte de vloer steeds verder door. Er zijn nieuwe balken onder de vloer gelegd. In de jaren zeventig is er ook in deze kamer waterschade ontstaan, dit keer niet door lekkend regenwater, maar als gevolg van een bad op de middenverdieping waarvan de afvoer door een aannemer niet goed was aangesloten. Ook hier is de plafondschildering gerestaureerd.
Deze tweede fase is eind jaren negentig uitgevoerd.
Eén van de werkzaamheden was het repareren of vervangen van de klok. Maar ook het opnieuw restaureren van een dakgoot boven de oostvleugel, die in de tweede fase helaas niet goed aangelegd was. Hierdoor was er weer lekkage ontstaan.
Een bijzondere opgave was het opkrikken van het middengedeelte van het dak, waar de klokkenstoel op staat. Dit was als gevolg van een zwakke draagconstructie doorgezakt.
Hieronder wordt in grote lijnen een
overzicht van de
werkzaamheden in 2002 weergegeven:
Daarna is er begonnen met het verwijderen van de oude dakbedekking, waar nog geen zinken leidjes zaten, zoals dat al wel het middengedeelte en een paar andere stukken het geval was (zie op foto). Uiteindelijk is het hele dak van deze ruitvormige zinken leitjes voorzien. Zie hiervoor ook de oude luchtfoto en de nieuwe luchtfoto. Tevens is in die tijd de draagconstructie van de klokkenstoel verstevigd. Er zijn twee hele zware balken van de voorzijde naar de achterzijde aangebracht, waar het hele middengedeelte van het dak nu op rust.
De dakgoten zijn vernieuwd en gerestaureerd en allerlei werkzaamheden aan het metselwerk zijn uitgevoerd, zoals het verwijderen en opnieuw opbouwen van schoorstenen. Onder het metselwerk viel ook het restaureren van de beschadigde zuilen voor het terras. Deze zuilen waren sinds een aantal jaren aan het afbrokkelen (zie foto hieronder). Het was onduidelijk of dit een gevolg van lekkages was, waardoor water ingesijpeld is, of dat het grote gewicht dat ze te dragen hebben, de zaak stuk drukte.
Twee weken lang is er gewerkt aan het schoonspuiten van de gevels. Op de gevel zat een latexachtige laag. Met water van bijna honderd graden is deze zo goed mogelijk verwijderd. Vervolgens moest al het losse stucwerk eraf zodat de gevel kon worden hersteld. Ook is er begonnen met uitgebreide schilderwerkzaamheden van deuren, ramen, kozijnen en goten.
Ten slotte is er stucwerk aan de
buitenmuren verricht, waarna met het
schilderen ervan begonnen kon worden.
Voormalige beschadiging aan de zuilen,
die in de 3e fase hersteld is.
De pleisterlaag en de bakstenen kern waren aan het afbrokkelen.
Een ander omvangrijk onderdeel van deze restauratiefase betrof het terras achter de zuilen aan de voorzijde. Dit is in oktober en november 2003 uitgevoerd. Het terras lag hol, zodat er altijd regenwater op bleef liggen. Alle mozaïektegeltjes zijn, zonder ze beschadigen, verwijderd en na het vlak maken weer gelegd.
Andere onderdelen in de vierde fase waren verzakte stoepen, kapotte kelderraampjes enz.
Deze vierde fase is in twee delen uitgevoerd, waarvan de laatste op wat restpunten na eind 2004 voltooid is.